Online NeTv

Hücre Bölünmesi Ve Kalıtım

MAYOZ ve MİTOZ BÖLÜNME NEDİR?

 

               MAYOZ ve MİTOZ BÖLÜNME NEDİR?

Tanım:Bir hücreden yeni hücrelerin oluşmasına hücre bölünmesi denir.

 İki tip hücre bölünmesi vardır:

     1-Mitoz Bölünme                      2-Mayoz Bölünme

 1-MİTOZ BÖLÜNME

  Mitoz bölünme sonunda kromozom sayısı sabit kalmış 2 yeni hücre oluşur. O-

luşan hücreler kalıtsal yönden birbirinin aynısıdır. Bu bölünme vücut hücrele-

rinde görülür.

    Mitoz bölünme tek hücrelilerde çoğalmayı,çok hücreli canlılarda büyümeyi ve yıpranan kısımların onarılmasını sağlar

  Mitoz bölünme etkisiyle insanda büyüme 20-22 yaşına kadar devam ederken,

bitkilerde büyüme uygun şartlarda sınırsız gerçekleşir. İnsanda sinir hücreleri,

çizgili kas hücreleri ve olgunlaşmış kan hücrelerinde mitoz bölünme görülmez.

  MİTOZ BÖLÜNMENİN EVRELERİ

    Genetik maddenin ikiye ayrılması ve organellerin ayrılması şeklinde,iki kı-

sımda gerçekleşir.

   A-Çekirdek Bölünmesi

   İki çekirdekli bir hücrenin oluşmasını sağlar. Bir büyüme evresinin sonunda  4

 kısımda gerçekleşir.

Ø                  İnterfaz Canlı hücrenin normal yaşam evresidir. Bu evrede hücre büyüyüp ol-

gunlaşır. Bu evrenin sonuna doğru DNA ve sentrozomlar kendini eşler.

Ø                  Profaz

    Kromatin iplik kısalıp kalınlaşarak kromozomu oluşturur. Kromozomdan kar-

deş kromatidler  oluşur. Çekirdekçik ve çekirdek zarı eriyerek kaybolur. İğ iplik-

leri oluşur.

Ø                  Metafaz

  Kromozomlar hücrenin ekvatoral düzleminde toplanırlar. İğ iplikleri kromozomların sentromerlerine bağlanır.

  Eşleşmiş kardeş kromatidler birbirinden ayrılmaya başlar.

Ø                  Anafaz

  Hücrenin ortasında bulunan kardeş kromatidler iğ ipliklerinin kasılmasıyla bir-

birlerinden ayrılır ve iğ iplikleriyle zıt kutuplara çekilirler.

Ø                  Telofaz

  Profazın tersi şeklinde gerçekleşir. Kromatidler uzayarak kromatin iplik duru- muna geçerler. İğ iplikleri kaybolur. Çekirdekçik ve çekirdek zarı oluşur.

B-Sitoplazma Bölünmesi

Organellerin  paylaşıldığı bölünme kısmıdır. Çekirdek bölünmesi tamamlanınca-

hayvan hücreleri boğumlanarak,bitki hücreleri ise aralamel oluşumu ile sitoplaz-

maları ikiye ayrılır. Sonuçta gen yapısı aynı iki yavru hücre oluşur.(Oluşan hüc-

relerin sitoplazma miktarı ve organel sayısı farklı olabilir.)

 

	Bitki hücrelerindeki mitozda	Hayvan hücrelerin. mitozda
Setrozom	Sentrozom eşlenmesi olmaz	Sentrozom eşlenmesi olur
Sitoplazma bölünmesi	Ara lamel oluşumu ile ikiye ayrılır.	Boğumlanarak ikiye ayrılır.

 

 

2-MAYOZ BÖLÜNME

 Eşeyli üremede,özel üreme hücrelerinin oluşmasında görülür.

Mayoz bölünme,yalnızca eşey organlarında meydana gelir. Ana üreme hücrele-

 rinin mayoz bölünmesiyle kromozom sayısı yarıya inmiş dört yeni hücre oluşur.

Oluşan hücreler kalıtsal yönden birbirlerinden farklıdır.

ü                  Üreme yapıları olan sperm,yumurta ve polen mayoz bölünme ile oluşur.

ü                  Sperm ve yumurta birleşerek canlının temel hücresi olan zigotu oluşturur.

Mayoz hücre bölünmesi birbirinden farklı iki ayrı kısımdan oluşur.

  A. Mayoz-1                B. Mayoz-2

Mayoz-1

  Mayoz bölünmenin bu safhasında çekirdeğin kromozom sayısı arttırılır,kromo-

zomlar arasında bilgi(gen) alış verişi yapılır. Farklı bilgilere sahip kromozom çe

şitleri oluşur.(Kalıtsal varyasyon)Dört safhada gerçekleşir

 

    İnterfaz:Hücrenin büyüdüğü safhadır.

 

a-Profaz - 1 :Ana ve baba canlıdan gelen farklı hormolog kromozomlar birbiri-

ne sarılarak 4 kromatidli bir yapı oluştururlar. Bu olaya sinapsis denir. Kromatin

iplikleri karşılıklı eşleşerek gen alış verişi yaparlar. Bu olaya krossing over de-

nir. Kromozomlardaki,üreme hücrelerindeki hatta canlılardaki çeşitliliğin te-

melinde bu olay bulunmaktadır.

  Safhanın sonuna doğru kromatin iplikleri kısalıp kalınlaşarak kromozomları o

oluşturur. Çekirdek zarı eriyerek kaybolur.

 

b-Metafaz - 1 :Dörtlü yapıdaki eşleşmiş kromozomlar(4’lü kromatidler) hücre-

nin ekvatoral düzlemine dizilir ve iğ ipliklerine tutunurlar.

 

c-Anafaz - 1 :İğ iplilerinin kasılıp kısalmasıyla anne ve babadan gelen homo-

log kromozomlar birbirinden ayrılarak zıt kutuplara ulaşır.

 

  d-Telofaz -1 :Profaz safhasının tersi şeklinde gerçekleşir. Kromozomlar kroma-

tine dönüştürülürken yeni çekirdek zarları oluşur.Olay sonucu iki çekirdekli tek

bir hücre oluşur.

 

 Sitoplazma Bölünmesi – 1:Normal olarak bitkilerde aralamel oluşumu ve hay-

vansal hücrelerde boğumlanarak çekirdek ve sitoplazma ikiye ayrılır. Olay so-

nucu birer çekirdekli iki hücre oluşur. Oluşan hücrelerin kromozom sayısı da N

2. MAYOZ – 2

Normal mitoz bölünmeye benzer şekilde gerçekleşmektedir. Tek farklı kısmı in

terfazı olmayıp,kromozom (DNA) eşlenmesi görülmez. Profaz –2,Metafaz 2,A

nafaz –2,Telofaz –2 ve sitoplazma bölünmesi –2 safhalarından oluşur. Mayoz –

2 sonucunda da N kromozomlu dört yavru hücre oluşur.

Adminin Notu;; Bence Fen Derrsindeki En Zor ve saçma Konulardan Biri